Terugkeer basisbeurs: zo ervaren studenten het ruimere, financiële jasje

LSVb aan het woord

Elisa Weehuizen (22), voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb), is tevreden met de terugkeer van de basisbeurs. Niet alleen omdat ze zelf sociologie studeert aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en sinds 1 september meer geld krijgt van de overheid via Ome DUO. Maar ook omdat juist de LSVb de afgelopen jaren stevig tekeer ging tegen het verfoeide leenstelsel dat tussen 2015 en 2023 gold. “We hebben hartstikke hard campagne gevoerd tegen het leenstelsel.”

De #NietMijnSchuld-campagne’ van de LSVb heeft dus succes gehad. Toch is de strijd voor de LSVb nog niet helemaal gestreden. Dat heeft alles te maken met de magere compensatie voor de studenten die vielen onder het leenstelsel en de stijgende prijzen. Als hbo- of wo-student kun je dankzij de nieuwe regels bij Ome DUO een basisbeurs van 110,30 euro (thuiswonende studenten) of 439,20 euro (voor uitwonende studenten) per maand aanvragen. Door inflatie is de basisbeurs voor uitwonende studenten tijdelijk verhoogd met 164,30 euro per maand. De vraag is of van de tijdelijke verhoging na collegejaar 2023-2024 nog sprake zal zijn. Voor mbo-studenten gelden iets andere bedragen, maar ook daar is het volgens de LSVb allesbehalve ‘lang leve de – financiële – lol’.

Elisa Weehuizen: “Voor veel studenten is het nog steeds onmogelijk om schuldenvrij te studeren. Door de enorme prijsstijgingen voor huisvesting – vooral in de populaire studentensteden – en de gestegen energiekosten in combinatie met de hoge inflatie kom je ook met de basisbeurs niet rond. In Utrecht, Amsterdam en Rotterdam betaal je al gauw 750,- euro voor een kamer. Dan is de basisbeurs voor uitwonende studenten dus niet voldoende.’’

Rynke verwacht sowieso geen financiële zorgen. “Ik heb het geluk dat mijn ouders mijn kamerhuur én het collegegeld voor mij betalen. Bovendien heb ik in het weekend een bijbaan in een hotel, dus ik verwacht dat ik voor dit collegejaar helemaal niks hoef te lenen.”

Rynke heeft financieel gezien een zonnig eerste studiejaar in het verschiet, maar dat geldt niet voor iedereen. Er zijn ook studenten van wie de ouders niet kunnen bijdragen aan de studie. Als dat het geval is, kun je aanspraak maken op een aanvullende beurs. De hoogte van de aanvullende beurs is afhankelijk van het inkomen van je ouders en bedraagt maximaal 416,- euro per maand. Voor die aanvullende beurs komen zowel thuiswonende als uitwonende studenten in aanmerking. Net als de basisbeurs is de aanvullende beurs een gift. Met wel een voorwaarde: je moet binnen 10 jaar een diploma halen. Als je niet binnen 10 jaar afstudeert, moet je het complete bedrag - plus rente - terugbetalen. Studenten die niet in aanmerking komen voor een aanvullende beurs omdat hun ouders te veel verdienen, kunnen wel lenen bij DUO – ook maximaal 416,- euro per maand.

Collegegeld lenen

De basisbeurs en aanvullende beurs zijn niet de enige mogelijke inkomstenbronnen voor studenten. Je kunt ook in aanmerking komen voor het ‘collegegeldkrediet’: een bedrag waarmee je kunt ‘lenen voor je collegegeld’. Het collegegeldkrediet is dit studiejaar vastgesteld op 192,83 euro per maand en is een lening die je moet terugbetalen. Verder kun je via DUO geld lenen: maximaal 266,97 euro per maand. Ook dit bedrag moet je - met rente - terugbetalen.

Door deze regelingen kun je - als je ouders niet veel verdienen - aan ruim 1300 euro per maand komen. Dat is natuurlijk een fors bedrag, maar bedenk wel dat je het collegegeldkrediet en de lening (samen zo’n 450,- euro) altijd moet terugbetalen.

Uitgaven

Geld van Ome DUO is natuurlijk helemaal mooi, maar bij studeren komen meer kostenplaatjes kijken dan mensen misschien denken. Volgens het meest recente Nibud Studentenonderzoek (2021) bedragen de maandelijkse kosten voor een student 1031,- euro. Daar zitten de kamerhuur (gemiddeld 426,- euro per maand), boodschappen (173,- euro per maand), studieboeken, sport, kleding en zorgverzekering bij in. Als je dus 4 jaar lang studeert, zou studeren ruim 50.000 euro kosten, een bedrag dat het Nibud en andere instellingen vaker hanteren. Maar deze peiling werd gehouden nog voor de gierende inflatie en stijgende energieprijzen hun intrede deden. Waarschijnlijk ben je vandaag de dag dus flink meer kwijt dan die 50.000,- euro.

Pechgeneratie: tegemoetkoming gemiste basisbeurs

Voor de pechgeneatie, studenten die volledig onder het leenstel (2015-2023) vielen, zijn de financiële druiven best zuur. Er is een ‘tegemoetkoming gemiste basisbeurs’ van 29,95 euro per maand. Die tegemoetkoming geldt alleen voor de duur van je studie waarvoor je je diploma hebt behaald. Volgens de LSVb is die tegemoetkoming (359,40 euro per jaar) een schijntje.

De tegemoetkoming gemiste basisbeurs wordt verrekend met je studieschuld of uitbetaald als je geen schuld meer hebt. Je krijgt van DUO vanzelf bericht als je recht hebt op de tegemoetkoming. Je hoeft daarvoor dus niks te doen.

Mentale opdoffer

En ja, natuurlijk kun je als student relatief makkelijk geld lenen bij DUO, maar dat doet in mentaal opzicht ook iets met je, zegt Elisa. Ze wijst op het SER-rapport ‘Studeren zonder druk’. Veel studenten die opgroeiden met het leenstelsel, kampen met mentale problemen, onder meer veroorzaakt door financiële zorgen en de toegenomen prestatiedruk. “De huidige gemiddelde studieschuld van studenten is 15.900,- euro’’, zegt de LSVb-voorzitter. Daar zitten dus ook eerstejaars studenten bij die nog niet zo lang aan het lenen zijn, en de verschillen per studierichting zijn groot. Bij een langere studie als Geneeskunde kun je bijvoorbeeld aanzienlijk meer schulden opbouwen.’’

De verwachting is dat met de herinvoering van de basisbeurs de financiële zorgen voor studenten afnemen. En die mogelijke ontwikkeling is welkom, want de totale studieschuld onder het leenstelsel (2015 tot medio 2022) liep volgens het CBS in ruim 7 jaar op van 12,7 miljard euro naar 25,7 miljard euro.

Intussen blijft de LSVb strijden voor een betere financiële positie van studenten. En daarbij is de stem van iedere student welkom. Het goede nieuws: steunlid worden van de LSVb is geheel gratis.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op AD.nl