Hoe werkt jouw puberbrein? 

Volop in ontwikkeling

Waarom is het soms zo moeilijk om uit bed te komen? Waarom heb je geen zin in school en waarom doe je soms zulke stomme dingen? Eén woord: pubertijd. Dit is een onderdeel van de adolescentie. Deze is op te delen in 3 fases – waarvan de eerste twee pubertijd genoemd worden.

Vroege adolescentie

Duurt grofweg van je 10e tot je 14e. Je hormonen gieren door je lijf waardoor je emotioneler wordt. Daarnaast vinden er veel veranderingen in je hersenen plaats. Bij jongens is die verandering het grootst. Je ervaart emoties heftiger en tegelijkertijd denk je minder goed na, waardoor je impulsiever wordt.

Midden adolescentie

Deze fase duurt van ongeveer je 14e tot je 16e. In deze fase neem je meer risico's (zowel jongens als meisjes). Je hebt de neiging om meer te experimenteren zonder de gevolgen ervan in te zien. Dit kan leiden tot stomme acties. Daarbij zit je nog steeds in een emotionele achtbaan omdat je hormonen door je lijf gieren.

Late adolescentie

Dit is de laatste fase en duurt ongeveer van je 16e tot je 22ste. Je bent nu puber-af, maar nog niet klaar met ontwikkelen. Wel merk je dat je emotioneel gezien wat beter in balans bent, waardoor je ook beter in staat bent deze onder controle te houden. Je beslissingen zullen meer afgewogen zijn.

De pubertijd en adolescentie duren dus alles bij elkaar zo'n 12 jaar. Je zit er dus heel je tienerjaren en langer aan vast. Leuk he?

Hoe werkt het puberbrein?

De hersenontwikkeling van een puber gaat ontzettend snel, maar je brein ontwikkelt zich niet op alle vlakken tegelijk. Wat je eigenlijk altijd ziet is dat het emotionele brein zich sneller ontwikkeld dan de rationele prefrontale cortex. Dat komt doordat er tijdens de pubertijd veel hormonen vrijkomen die je emotionele brein prikkelen. Je rationele brein is hier tijdens de pubertijd niet tegenop gewassen, waardoor je eerder emotioneel dan rationeel ergens naar kijkt.

Omdat het brein volop in ontwikkeling is tijdens de puberteit, verandert het gedrag van pubers. Je neemt dus soms beslissingen die niet zo slim zijn, of je voelt je onzeker over jezelf of neemt onnodige risico's. Allemaal dingen die je 'overkomen'. Je kunt er weinig aan doen.

Terwijl je hersenen zich op dat gebied sterk ontwikkelen, ontwikkelt je rationele brein zich op een ander tempo. Je rationele brein vertelt jou misschien wel dat het niet slim is om een rauw ei tegen iemands voorraam aan te gooien, maar toch doe je het! Het beloningscentrum in het puberbrein is tijdens de pubertijd erg actief. Je bent dus gevoelig voor beloningen en neemt eerder risico's zonder na te denken over de gevolgen. Je denkt hierdoor dus ook meer op de korte termijn: wat levert het mij nu op? Daar heb je zelf weinig invloed is, dat is echt je puberbrein.

(bron: hersenstichting)

Sociale kwaliteiten

Gelukkig zijn er ook leuke dingen aan de pubertijd. Doordat je emotionele brein de overhand heeft, kun je ook leren om anderen te helpen en aardig te zijn tegen anderen. Je gaat dus meer meevoelen met anderen, je krijgt langzaam meer begrip voor anderen. Misschien merk je wel dat je plezier haalt uit delen met anderen, of plezier haalt uit samenwerken. Het tegenovergestelde kan ook gebeuren: je bent meer met jezelf bezig en houdt minder rekening met anderen. Dat zegt Hoogleraar Eveline Crone. Zij deed onderzoek naar de werking van het puberbrein. (bron: Universiteit Leiden)

Een van haar collega's zei dat je het puberbrein het beste kunt zien als een auto waarvan de motor goed werkt, maar de remmen en het stuur nog niet zo goed. 

Tot slot heb je als puber ook nog eens veel behoefte aan bevestiging. Dat komt omdat er zoveel veranderingen plaatsvinden dat je het zelf ook even niet meer weet. Om dan te horen dat je het goed doet, is een enorm fijn gevoel.

Begrijpen jouw ouders je niet?

Misschien vind jij het al moeilijk om te begrijpen wat er allemaal in jouw puberbrein gebeurt. Moet je je eens voorstellen wat jouw ouders doormaken! Jouw gedrag verandert totaal (lekker dwars en moeilijk doen) en zij weten niet meer hoe ze met jou moeten communiceren – Je vertoont typisch pubergedrag.

Hoe kan je de communicatie tussen jezelf en je ouders verbeteren (ouders, lezen jullie mee)? Probeer het gesprek aan te gaan en ze uit te leggen wat er in je hersenen gebeurt (daar kun je deze blog voor gebruiken). Als zij jou snappen, kunnen zij ook meer rekening met je houden en je onuitstaanbare gedrag een plek geven.

Daarnaast zul je ook de behoefte hebben naar meer vrijheid. Als ouder is het belangrijk om die vrijheid ook te geven, maar zorg ook dat je jouw kind erin begeleidt. En ouders, heb een beetje geduld met je kind, ook al kun je hem of haar soms achter het behang plakken.

Tot slot: stimuleer positief gedrag. En straf geen negatief gedrag. Pubers zijn namelijk minder gevoelig voor negatieve feedback en juist heel erg voor positieve feedback.

Kinderachtig

Puberen kan dus wel eens lastig zijn. Verschillende hersengebieden zijn in ontwikkeling, terwijl een deel van de hersenen achterloopt. Daardoor kan je wel eens heftig reageren of niet zulke verstandige keuzes maken. Je wordt volwassen, maar bent het nog niet. Of zoals een echte puber ooit zei: “Ik bent nog wel een kind, maar ben niet meer kinderachtig”.

Doe het dus rustig aan, en bewandel je eigen pad. Soms is het gewoon moeilijk om de consequenties ergens van te kunnen overzien. Maar dat gaat vanzelf over. En mocht je er niet uitkomen, lees dan eens wat meer over wat er met je gebeurt via de hersenstichting, of praat erover.