Op het vmbo was hij niet meer welkom, nu heeft Sytze zijn master

Nee, Sytze had bepaald geen onbezorgde jeugd. "Mijn vader en moeder waren na een vechtscheiding al uit elkaar toen mijn moeder plotseling overleed’", vertelt hij. "Ik zat in groep 5 en woonde bij haar in Friesland. Na haar dood verhuisden mijn zus en ik samen naar mijn vader. Hij was na de scheiding in Bladel in Noord-Brabant gaan wonen, met een nieuwe partner die al kinderen had uit een eerdere relatie.’"

De verhuizing was een schok voor Sytze. Hij kon moeilijk aarden in zijn nieuwe Brabantse (samengestelde) gezin, ook al omdat hij – uit de verhalen van zijn moeder – als jochie een negatief beeld had opgebouwd van zijn vader. "Het ging in mijn nieuwe huis gewoon niet goed met me; ik had ook veel last van het overlijden van mijn moeder." Op de basisschool was Sytze geen uitblinker. "Ik kreeg wel een havo-advies, maar omdat ik niet gemotiveerd was, vonden ze het beter dat ik naar het vmbo zou gaan."

Dat werd geen succes voor Sytze, die zich naar eigen zeggen ontpopte als een 'vervelend gassie met een capuchon'. "Ik gedroeg me best asociaal richting volwassenen, had geen motivatie en spijbelde veel. Ik denk dat alle leraren destijds een hekel aan me hadden. In 3 vmbo ben ik weggelopen van huis. Zo kwam ik terecht bij jeugdzorg. Daar kreeg ik het advies om – vanwege mijn moeilijke thuissituatie – niet meer terug naar huis te gaan." Als bewoner van een instelling voor jongeren met problemen haalde hij via het speciaal onderwijs met de nodige vertraging op zijn 18de zijn vmbo-diploma. Sytze was nog steeds een boze jongere, boos op mensen, met een hoofd dat bol stond van de stress.

Nadat hij zijn propedeuse ('daar heb ik vier jaar over gedaan') had gehaald, stapte Sytze over naar het echte studentenleven aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. De relatie met zijn vriendin was inmiddels voorbij, maar in een Eindhovens studiootje hervond hij zijn draai. "Op m’n 24ste ging ik voor het eerst colleges volgen, ik bleef tussen Eindhoven en Nijmegen pendelen. Al gauw ontdekte ik dat het studentenleven bij me paste en dat ik eigenlijk heel graag studeer." Lachend: ,,Ik kreeg opeens studiehonger; dat had ik daarvoor nooit ontdekt."

Politiek en lesgeven

Sytze was ‘los’, ook op andere fronten. Hij werd politiek actief in zijn woonplaats Eindhoven. "Ik werd commissielid voor de SP in Eindhoven, dat gaf mij veel voldoening. En verder ging ik lesgeven, dat vond ik ook hartstikke leuk." Met de studie ging het verder prima: Sytze haalde aan de Radboud Universiteit in drie jaar zijn bachelor en ging daarna vrolijk verder met een master Klinische psychologie. Die haalde hij ook, en inmiddels is hij kinderpsycholoog bij Together Psychologie in Oss, een instelling die basis-ggz (onderzoek en behandeling) verzorgt. Daarnaast doet hij een post-academische opleiding cognitieve gedragspsychologie en heeft hij snode plannen om in de toekomst een PhD (onderzoek) te gaan doen.

Als outsider zou je kunnen zeggen dat Sytze – ondanks een extreem moeilijke start als kind en tiener – een ‘geslaagde student’ is en met een bewonderenswaardige dosis doorzettingsvermogen nu een prachtig, beroep uitoefent. Toch is dat niet het hele verhaal, denkt Sytze.

"Als kind en als jongere is er van alles dat je kan overkomen, in mijn geval het overlijden van mijn moeder en de verhuizing naar Brabant. Er gebeurde bij mij veel, pas toen ik ouder werd kwam er rust in mijn hoofd. Lange tijd dacht ik dat ik gewoon niet zo goed klikte met mensen en dat ik niet goed kon leren. En als tiener heb ik wel eens een IQ-test gedaan waaruit inderdaad bleek dat ik niet zo heel slim was. Maar als je een kind, dat heel veel andere zaken aan zijn of haar hoofd heeft, gaat testen, krijg je geen eerlijk beeld – die ervaring gebruik ik nu ook in mijn werk als kinderpsycholoog. Natuurlijk heb ik langzamerhand geleerd dat ik trots mag zijn dat ik alsnog ben gaan studeren en mijn master heb gehaald. Tegelijkertijd ben ik soms ook nog faalangstig en denk ik geregeld dat ik eigenlijk helemaal niet zo goed ben. In die zin heeft het verleden wel sporen nagelaten."

Inspireren

Voor Sytze is het delen van zijn verhaal een manier om anderen te inspireren: ook als je heel vervelende dingen meemaakt, is het mogelijk om je je daar – met hulp van anderen – aan te ontworstelen. En soms kost zoiets veel tijd. Bovendien kun je ook met bijzondere studieroutes je doelen bereiken.

"Als vmbo’er was ik heel gestrest, dat heeft veel invloed op mijn welzijn en prestaties. Zo groeide ik uit tot probleemkind en vervelend gassie voor mijn omgeving; ik bouwde met niemand een hechte band op. Ik had het geluk met mijn ex-schoonvader die ik mij geloofde, anders had mijn wereld er misschien anders uitgezien." Inmiddels is hij milder voor zichzelf én voor zijn omgeving.

"In het verleden was ik boos op mijn ouders, tot ik me realiseerde dat hen ook gewoon van alles is overkomen. Ik geloof nu dat ze het beste voor me hebben gedaan wat op dat moment mogelijk was. Ik was ook boos op psychologen en hulpverleners, terwijl ik nu zelf werk als psycholoog. Iedereen doet erg z’n best. Tegelijkertijd is het nu mijn missie om kinderen beter te helpen dan dat ik zelf ben geholpen. Een angstig kind of een depressieve jongere een IQ-test laten doen, heeft niet zoveel zin omdat je geen eerlijk beeld krijgt. Er moet eerst rust zijn in je hoofd om een volgende stap te kunnen maken.

Ik ben blij dat ik alsnog heb ontdekt dat studeren leuk is, dat het besef kwam dat ik het ook kan én dat je soms blijkbaar een heel proces moet doorgaan voordat je de juiste bestemming vindt. Als je vastloopt, moet je jezelf eerst ontdekken. Mijn studie psychologie was eigenlijk een soort verlenging daarvan. Het voordeel van op latere leeftijd gaan studeren is dat je beter weet wat je echt leuk vindt. Toen ik zelf met jeugdzorg te maken kreeg, heb ik me vaak afgevraagd wat er met mij en anderen aan de hand was. Daarom wil ik nu jongeren helpen die ook in een moeilijke situatie terecht zijn gekomen."

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op AD.nl