Waarom het belangrijk is om verantwoord vrijwilligerswerk te doen in het buitenland?

Verantwoord vrijwilligerswerk betekent dat er zorgvuldig wordt nagedacht over de werkelijke behoeften van de lokale gemeenschap en dat de inspanningen van de vrijwilligers een duurzame en positieve impact hebben. In dit artikel vertelt Patricia van Better Care Network Netherlands (BCNN) waarom het zo belangrijk is om verantwoordelijkheid te nemen bij doen van vrijwilligerswerk in het buitenland.

Over Better Care Network

Het Better Care Network is opgericht in 2009 bij het verschijnen van de richtlijnen vanuit de Verenigde Naties over wat goede zorg is voor kwetsbare kinderen. Het netwerk bestaat uit negen ontwikkelingsorganisaties en een groep vrijwilligers.  Patricia Nieuwenhuizen is al zeven jaar parttime coördinator van het netwerk en vertelt ons meer.

“Omdat wij als ontwikkelingsorganisaties in Nederland regelmatig zagen dat niet alle organisaties in de lijn van die VN richtlijnen werken, hebben organisaties hun krachten gebundeld en het Better Care Network Netherlands opgericht.”

Daarmee verspreiden zij informatie over de VN Richtlijnen en delen kennis en ervaring onder allerlei verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld kleinere stichtingen zoals weeshuizen of opvanghuizen. Ook begeleid BCNN organisaties om de omslag te maken naar familiegerichte zorg.

Risico’s vrijwilligerswerk en stage in weeshuizen

Uit talloze wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat het voor kinderen zoveel beter is om op te groeien in een gezin. Zelfs als de zorg goed en liefdevol is in een tehuis, lopen de kinderen toch veel ontwikkelingsschade op.

“Dat heeft niet alleen invloed op hun fysieke ontwikkeling, zoals het kleiner blijven van de hersenen, maar ook emotioneel hebben ze vaak problemen. Dat komt met name door de wisselingen in verzorgers, en dat verergert als vrijwiligers en stagiaires komen en gaan”

Daarom zet BCNN zich in om kleinere stichtingen en fondsen te informeren en aan te moedigen om geld te geven aan organisaties die zich inzetten voor gezinnen en niet voor kinderen in tehuizen. Ook die kinderen verdienen gewoon de allerbeste zorg en vaste verzorgers die niet iedere drie weken weer wisselen.

Zelfs als de thuissituatie niet ideaal is, is de beste plek nog altijd in het gezin. Als dat niet meer lukt dan moet er gekeken worden naar andere familieleden, dus bijvoorbeeld ooms en tantes of opa’s en oma’s, zodat de kinderen binnen hun eigen cultuur en gemeenschap blijven en er nog contact gelegd kan worden met de biologische ouders.

De derde stap is een pleeggezin of een kleinschalige opvang en pas als ook dat niet mogelijk is, is een tijdelijke oplossing een opvanghuis. Toch moet alles vanaf dag één gericht zijn op reïntegratie aldus Patricia. Hoe langer kinderen in een grootschalige opvang zitten, hoe slechter het is voor hun ontwikkeling. 

Patricia vertelt ook dat soms weeshuizen opgezet worden als verdienmodel, waarbij kinderen verhandeld worden om de weeshuizen maar te vullen zodat de toeristen, vrijwilligers en stagiairs blijven komen en daar verdiend aan kan worden.

“De meeste reizigers hebben dan goede bedoelingen, maar weten soms niet dat ze een systeem in stand houden dat opgezet is om geld te verdienen en waarbij het geld niet bij de kinderen terecht komt.”

De meestgemaakte fout bij vrijwilligers die naar het buitenland te vertrekken is volgens Patricia graag te willen helpen, maar niet altijd goed na te denken of jij de juiste persoon bent om dat te doen. Een tip is dus ook echt goed na te denken of alle tijd, energie en geld dus goed terecht komt.

Binnenkort begint BCNN met een nieuwe campagne genaamd ‘Thanks, no thanks’, waarbij verhalen van jongeren die opgegroeid zijn in weeshuizen, vaak met westerse vrijwilligers, worden gedeeld en zij zelf vertellen hoe dit impact op hun leven heeft gebracht. Ook geeft Patricia aan dat er verschillende positieve ontwikkelingen in de sector opgang komen, zoals het hebben van een keurmerk voor vrijwilligersorganisaties. 

Wat dan wel?

Patricia vertelt: “We zijn niet tegen vrijwilligerswerk, want we denken echt dat het heel goed is voor je persoonlijke ontwikkeling om een tijdje in een andere cultuur te te werken en heel andere mensen en situaties tegen te komen. Kijk gewoon goed uit dat het niet onbedoeld ten koste gaat van kwetsbare kinderen of of volwassenen.”

Denk je na om vrijwilligerswerk in het buitenland te doen, denk dan eens na wat jij kan brengen vanuit je professionele achtergrond én bij een organisatie waar je zeker weet dat je van meerwaarde bent en waar je ook niet lokale werkgelegenheid inneemt vertelt Patricia. Als je bijvoorbeeld een medische achtergrond hebt kun je je wellicht inzetten in de gezondheidszorg.

“Je kunt ook denken aan duurzaamheid, een verantwoord project bijvoorbeeld met dieren of milieubeheer. Je kunt ook dingen doen om gezinnen te ondersteunen, waarbij je uit de buurt blijft van de directe zorg voor de kinderen, maar wel een bijdrage levert aan gemeenschappen.”

Ook is het in het algemeen van belang om wat langer te blijven om in staat te zijn een grotere bijdrage te kunnen leveren omdat je de cultuur veel beter kent en begrijpt. Echter vertelt Patricia dat dat niet geldt voor het werken met kwetsbare kinderen en dat daar langer blijven net zo schadelijk is als korter blijven.

“Het is toch weer iemand die komt, die je vertrouwt , en vervolgens weer weggaat, verergert dat de hechtingsproblemen. Doe dat ook gewoon niet.”

Daarom wordt ook stagelopen in een weeshuis ten strengste afgeraden. Dit is ook het advies van de Nederlandse overheid.  Meer informatie over waar je op moet letten bij het doen van vrijwilligerswerk in het buitenland vind je hier. 

Misschien is het helemaal niet nodig om naar het buitenland te gaan om een positieve bijdrage te leveren, kijk dus ook vooral naar wat je kunt doen vanuit Nederland.