Studiekeuze in oorlogstijd. Wat kiezen Oekraïense jongeren in Nederland?

Voor duizenden Oekraïense jongeren is dat de realiteit. Op dit moment gaan er hier in Nederland zo’n 19,7 duizend Oekraïners naar school. Terwijl ze hun familie missen en dagelijks nieuws uit een oorlogsgebied binnen krijgen, moeten ze ook nadenken over hun toekomst. Gelukkig zijn er mensen die deze jongeren helpen met de ingewikkelde vraag: wat nu? Valeri Berns, professioneel studiekeuzecoach, is er één van.

Niet zomaar ‘iets leuks doen’

Wat opvalt, zegt Valeri, is hoe serieus Oekraïense jongeren hun keuzes benaderen. Geen vage dromen over beroemd worden, influencen of ‘iets leuks’. Ze willen écht iets betekenen en nuttig zijn. Zo wordt er veel nagedacht over de wederopbouw van hun land, en hoe ze daar iets aan kunnen bijdragen. “Ze zijn enorm arbeidsmarktgericht. Jongeren stellen vragen als: Wat word ik dan precies? Hoe zit het met ziektekosten? Hoeveel verdien ik later? Ze zijn nieuwsgierig, slim en veel volwassener dan je misschien denkt.” vertelt Valeri.

Maar… er zijn ook drempels

Je zou zeggen: geen vuiltje aan de lucht. Want met deze kwaliteiten en bereidheid komen ze er wel. Toch lukt het niet altijd om te gaan studeren, ook al willen ze nog zo graag. Veel Oekraïense jongeren vallen niet onder de regels van de EU, waardoor studeren soms simpelweg te duur is. Geen beurs, geen potje. En dan moet je stoppen voordat je begonnen bent.

Ook de taal is een struikelblok. Sommigen leren het Nederlands maar half, omdat ze elk jaar denken: misschien gaan we toch terug. Dat zorgt ervoor dat jongeren soms op het MBO terechtkomen, terwijl ze eigenlijk het HBO of zelfs de universiteit aankunnen. “Het is zonde,” vindt Valeri. “Ze komen hier drie tot vier keer terug, en dan zie je hoe gemotiveerd ze zijn. Ze willen de taal leren, oefenen Engels, doen echt hun best, maar door wet- en regelgeving blijven ze soms gewoon hangen.”

Dromen met een realistische blik

Kortom de Oekraïense jongeren dromen, net als jullie Nederlandse scholieren van een mooie toekomst. Ze willen graag bij defensie, geneeskunde studeren of piloot worden. Maar in de praktijk gaat dat dus niet altijd. Zonder Nederlands paspoort mag je bijvoorbeeld niet bij Defensie, zonder beurs kun je geen dure opleiding volgen en soms is er simpelweg nog te weinig aansluiting door een taalbarrière.  

Van missie naar motivatie

Valeri werkt al jaren als studiekeuzecoach. Vanuit Professioneel Studiekeuzeadvies, een community voor studiekeuzebegeleiders, helpt ze momenteel Oekraïense jongeren bij het maken van hun studiekeuze. Daarnaast is ze actief in verschillende vrijwilligersprojecten, zoals Stichting Anne-Bo. Daar begeleidt ze jonge meiden met een migratieachtergrond die als eerste in hun familie naar het hbo of de universiteit willen.
“Ik werk missiegedreven,” zegt ze. “Ik wil dat jongeren op een gestructureerde manier een gemotiveerde keuze maken. Niet alleen kiezen wat leuk lijkt, maar wat echt bij je past. Wat jou energie geeft, en waarmee jij het verschil kunt maken.”