Ervaar
Ongewenst gedrag
Levenslessen
Opgroeien

Victim blaming, staat jouw oordeel uit?

min. lezen

Stel, een vriend of vriendin vertelt je dat er iets heftigs is gebeurd. Weet jij dan wat je kunt zeggen om iemand verder te helpen? Soms komt een opmerking anders over dan je bedoelt. In deze blog lees je alles over victim blaming, wat dit met iemand doet en hoe je op een goede manier kunt reageren.

Wat is victim blaming?

Als mensen iets heftigs meemaken, krijgen ze vaak opmerkingen die hen het gevoel geven dat de gebeurtenis hun eigen schuld was. Of dat ze dit hadden kunnen voorkomen. Dit noemen we victim blaming, letterlijk: het slachtoffer de schuld geven. Vaak gebeurt dit niet expres. Mensen reageren bijvoorbeeld uit schrik, bezorgdheid of nieuwsgierigheid en stellen vragen die onbedoeld een schuldgevoel kunnen oproepen bij het slachtoffer.

Voorbeelden van victim blaming:

Waarom fietste je in je eentje door het park?
Je bent ook te aardig, je moet meer van je afbijten.
Heb je die Marktplaats-verkoper niet even gecheckt voordat je geld overmaakte?
Waarom stuurde je naaktfoto’s naar die jongen?
Waarom heb je geen nee gezegd?
Zag je niet dat het een nepmail was?
Weet je zeker dat je geen verkeerde signalen hebt gegeven?
Je moet ook nooit zomaar je gegevens delen.

Waarom reageren we vaak zo?

Achter victim blaming zitten bepaalde denkpatronen. Eén daarvan is het geloof in een rechtvaardige wereld: het idee dat als jij goed doet, jou niets ergs overkomt. Dit geeft een gevoel van controle.
Daarom zoekt iemand die het verhaal van het slachtoffer hoort al snel naar wat het slachtoffer zelf heeft gedaan om in die situatie te komen. Bijvoorbeeld: "Als je zoveel drinkt, dan wordt er ook makkelijk misbruik van je gemaakt."

Zo’n denkpatroon heeft ook een goede kant: als je van elk verhaal dat je hoorde bang zou worden dat het jou ook kan overkomen, zou je alleen nog maar angstig door het leven gaan. Maar de keerzijde is dat je onbedoeld dingen kunt zeggen die het slachtoffer een naar gevoel geven.

Wat doet victim blaming met iemand?

Kritische vragen of opmerkingen kunnen het gevoel van schuld en schaamte bij het slachtoffer versterken. Veel slachtoffers worden al achtervolgd door hun eigen twijfels en vragen over wat ze anders hadden kunnen doen. Indirect beschuldigende opmerkingen van anderen kunnen ervoor zorgen dat die gevoelens heftiger worden. Dit kan ervoor zorgen dat ze minder snel iets durven delen, terwijl praten over de gebeurtenis juist heel belangrijk is. Het kan er zelfs voor zorgen dat iemand niet meer naar werk of school durft te gaan uit angst voor nare opmerkingen.

victim-blaming-staat-jouw-oordeel-uit-sideinfo-1

slachtofferhulp.nl/jong Is jou iets heftigs overkomen?

Hulp kan helpen. Bij Slachtofferhulp Nederland vind je gratis steun en advies. Bijvoorbeeld over aangifte doen, omgaan met stress of het vergoed krijgen van schade.

Hoe reageer je op een goede manier?

Goed reageren op iemand die iets vervelends heeft meegemaakt, is niet altijd makkelijk. Soms floept een reactie eruit voordat je er goed over hebt nagedacht. En je hebt vast ook weleens gedacht: zou de ander geen aandeel hebben in wat er is gebeurd? Toch is het goed om te beseffen dat het slachtoffer niet de schuldige is, dat is alleen de dader.

Wat helpt wél?

Richt je op hoe iemand zich nu voelt.
Luister actief, zonder te oordelen.
Blijf weg van de vraag waarom iemand iets wel of niet heeft gedaan.
Geef ruimte aan de gevoelens van de ander.

Wat kun je zeggen?

Wat heftig dat dit jou is overkomen.
Kan ik iets voor je doen?
Hoe voel je je?
Wil je erover praten?
Jij hebt niets verkeerd gedaan.
Weet dat je altijd bij mij terecht kunt.

Begrip en steun geven kan een wereld van verschil maken voor de ander. Dus als iemand je iets ingrijpends vertelt, check dan even bij jezelf: staat mijn oordeel uit?

Doe de test!

Benieuwd of jouw oordeel uit staat?

Start de test

17 maart 2025 geschreven door de redactie